Verslaving is een biopsychosociale stoornis die wordt gekenmerkt door dwangmatige betrokkenheid bij het belonen van stimuli ondanks nadelige gevolgen. Ondanks de betrokkenheid van een aantal psychosociale factoren, is een biologisch proces – een proces dat wordt veroorzaakt door herhaalde blootstelling aan een verslavende stimulus – de kernpathologie die de ontwikkeling en instandhouding van een verslaving stimuleert, volgens het ‘hersenziektemodel’ van verslaving . Sommige wetenschappers die verslaving bestuderen, beweren echter dat het hersenziektemodel onvolledig en misleidend is.
Het hersenziektemodel stelt dat verslaving een stoornis is van het beloningssysteem van de hersenen die ontstaat door transcriptionele en epigenetische mechanismen en zich in de loop van de tijd ontwikkelt door chronisch hoge niveaus van blootstelling aan een verslavende stimulus (bijv. voedsel eten, het gebruik van cocaïne, betrokkenheid bij seksuele activiteit, deelname aan opwindende culturele activiteiten zoals gokken, enz.). DeltaFosB (ΔFosB), een gentranscriptiefactor, is een kritische component en gemeenschappelijke factor in de ontwikkeling van vrijwel alle vormen van gedrags- en drugsverslavingen. Twee decennia van onderzoek naar de rol van ΔFosB bij verslaving hebben aangetoond dat verslaving ontstaat en dat het bijbehorende dwangmatige gedrag intensiveert of verzwakt, samen met de overexpressie van ΔFosB in de medium stekelige neuronen van het D1-type van de nucleus accumbens. Vanwege de causale relatie tussen ΔFosB-expressie en verslavingen, wordt het preklinisch gebruikt als een verslavingsbiomarker. ΔFosB-expressie in deze neuronen reguleert direct en positief de zelftoediening van geneesmiddelen en beloont sensibilisatie door positieve bekrachtiging, terwijl de gevoeligheid voor afkeer afneemt.
Verslaving eist een “verbazingwekkend hoge financiële en menselijke tol” van individuen en de samenleving als geheel. In de Verenigde Staten zijn de totale economische kosten voor de samenleving groter dan die van alle soorten diabetes en alle vormen van kanker samen. Deze kosten vloeien voort uit de directe nadelige effecten van medicijnen en de daarmee samenhangende kosten voor de gezondheidszorg (bijv. spoedeisende medische diensten en ambulante en intramurale zorg), complicaties op de lange termijn (bijv. longkanker door het roken van tabaksproducten, levercirrose en dementie door chronisch alcoholgebruik, en meth-mouth door methamfetaminegebruik), het productiviteitsverlies en de daarmee gepaard gaande welzijnskosten, dodelijke en niet-dodelijke ongevallen (bijv. verkeersongevallen), zelfmoorden, moorden en opsluiting, onder andere. Klassieke kenmerken van verslaving zijn onder meer verminderde controle over stoffen of gedrag, preoccupatie met stof of gedrag en voortgezet gebruik ondanks de gevolgen. Gewoonten en patronen die verband houden met verslaving worden doorgaans gekenmerkt door onmiddellijke bevrediging (kortetermijnbeloning), gekoppeld aan vertraagde schadelijke effecten (langetermijnkosten).
De etymologie van verslaving is door de geschiedenis heen vaak verkeerd begrepen en heeft verschillende betekenissen gekregen die met het woord te maken hebben. Een voorbeeld is het gebruik van het woord tijdens de vroegmoderne tijd. ‘Verslaving’ in die tijd, bedoeld om ergens aan te ‘hechten’, zowel positieve als negatieve connotaties te geven. Het object van deze gehechtheid kan worden gekarakteriseerd als “goed of slecht”, maar de betekenis van verslaving in deze periode werd meestal geassocieerd met positiviteit en goedheid. Tijdens het zeer religieuze tijdperk werd het gezien als een manier om “zich toe te wijden aan een ander”. Modern onderzoek naar verslaving heeft geleid tot een beter begrip van de ziekte met onderzoeksstudies over het onderwerp die teruggaan tot 1875, met name over morfineverslaving. Dit bevorderde het begrip van verslaving als een medische aandoening. Pas in de 19e eeuw werd verslaving gezien en erkend als een ziekte, zowel een medische als een psychische aandoening.
Tegenwoordig wordt verslaving gezien als een ziekte die een negatieve invloed heeft op degenen die worden gediagnosticeerd, meestal geassocieerd met drugs- en alcoholmisbruik. Het begrip van verslaving is in de loop van de geschiedenis veranderd, wat een impact heeft gehad op de manier waarop het medisch wordt behandeld en gediagnosticeerd.
Voorbeelden van drugs- en gedragsverslavingen zijn alcoholisme, marihuanaverslaving, amfetamineverslaving, cocaïneverslaving, nicotineverslaving, opioïdenverslaving, voedselverslaving, chocoladeverslaving, videogameverslaving, gokverslaving en seksuele verslaving. De enige gedragsverslaving die door de DSM-5 en de ICD-10 wordt erkend, is gokverslaving. Met de introductie van de ICD-11 kwam er een gameverslaving bij. De term “verslaving” wordt vaak misbruikt bij het verwijzen naar andere dwangmatige gedragingen of stoornissen, met name afhankelijkheid, in nieuwsmedia. Een belangrijk onderscheid tussen drugsverslaving en afhankelijkheid is dat drugsverslaving een aandoening is waarbij het stoppen met drugsgebruik resulteert in een onaangename staat van ontwenning, wat kan leiden tot verder drugsgebruik. Verslaving is het dwangmatig gebruik van een middel of het uitvoeren van gedrag dat onafhankelijk is van ontwenning. Verslaving kan optreden in afwezigheid van afhankelijkheid, en afhankelijkheid kan optreden in afwezigheid van verslaving, hoewel de twee vaak samen voorkomen.
Behandeling BeterKliniek
BeterKliniek is dé kliniek voor Integrale Geneeskunde die de brug slaat tussen reguliere en niet-reguliere geneeskunde.
An van Veen (arts) en Michael van Gils (therapeut) zoeken naar de oorzaak van een aandoening of ziekte. Daar start de behandeling anders is het zoals men wel vaker zegt ‘water naar de zee dragen’. Dit noemen we oorzaak geneeskunde. Soms is het ook wenselijk om (tegelijkertijd) de symptomen te behandelen. Dit noemen we symptoom geneeskunde.
Chronische aandoeningen hebben vaak hun oorzaak in de epi- genetica. U kunt bij BeterKliniek een gratis telefonisch informatief gesprek (telefoonnummer 040-7117337 tot 13.00 uur) in laten plannen om uw klachten te bespreken zodat wij u kunnen voorzien van verder advies.
