PolyCysteus Ovarium Syndroom (PCOS)

Steeds meer wetenschappelijk bewijs toont aan hoe ongelooflijk belangrijk gezonde voeding is om een gezond vrouwenlichaam te behouden. Met gezonde voeding blijkt het vaak mogelijk om ook een vrouwenkwaal zoals PCOS, Polycysteus Ovarium Syndroom, te voorkomen én zelfs ook te genezen.

Als u dat niet lukt kunnen wij, BeterKliniek, middels onderzoeken en een hierop volgend individueel behandelplan op weg helpen.


Wat is dat eigenlijk PCOS (Polycysteus Ovarium Syndroom)?

Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS) is een complexe endocriene gynaecologische aandoening die bij ongeveer 5-10% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd voorkomt. PCOS wordt gerelateerd aan overgewicht, insulineresistentie, onvruchtbaarheid en een reeks van andere gezondheidsklachten. Dieet- en leefstijlaanpassingen behoren tot de behandelstrategie.

PCOS is een metabool syndroom dat gepaard gaat met de ontwikkeling van kleine cysten (polycysteus) in de eierstokken (ovarium). Dit bemoeilijkt de vorming van normale eicellen en geeft vaak aanleiding tot een onregelmatige menstruatiecyclus zonder eisprong (anovulatie).

Anovulatie bij vrouwen met PCOS wordt veroorzaakt door een verstoorde verhouding tussen luteïniserend hormoon (LH) en follikelstimulerend hormoon (FSH). Van anovulatie wordt gesproken wanneer een vrouw in de vruchtbare fase van haar leven geen eisprong krijgt.

Uit onderzoek blijkt dat de toediening van Bèta-endorfine de LH-afscheiding verminderd bij ‘normale vrouwen’ maar niet bij vrouwen met PCOS hetgeen erop wijst dat er bij PCOS sprake kan zijn van endorfineresistentie.

PCOS is niet meer dan een verzameling van symptomen waarvan u er minstens twee moet hebben om de diagnose PCOS te krijgen:

  • Weinig of geen menstruaties.
  • Overmatige aanmaak van mannelijk hormoon. Dit uit zich in acne, overbeharing op uw lichaam en gezicht en haarverlies op uw hoofd. In het bloed kunnen te hoge mannelijke hormoonwaardes gemeten worden.
  • Een bijzonder aspect aan de eierstokken is, dat er heel veel kleine ei blaasjes of follikels aan de rand ervan te vinden zijn. Bij een echo zijn deze te zien. Voor de vaststelling van PCOS moeten het er meer dan tien zijn.


Problemen die door PCOS worden veroorzaakt zijn zoals hierboven al vermeld:

  • Acne ofwel last van puistjes
  • Problemen met overbeharing
  • Kaal worden
  • Uitblijvende menstruaties
  • Overvloedige menstruaties


Als er een menstruatie komt is deze meestal hevig. Ook kunnen er voor jongere vrouwenproblemen met zwanger worden zijn, omdat er zelden of nooit een spontane eisprong optreedt.

De meeste vrouwen ontdekken dat zij PCOS hebben als zij stoppen met de pil vanwege een kinderwens. De cyclus komt dan niet spontaan op gang. Vrouwen die de pil niet gebruiken kunnen het merken aan grote tussenpozen tussen de menstruaties. In de medische literatuur wordt gezegd dat 1 op de 7 tot 15 vrouwen te kampen heeft met PCOS. Het probleem komt nu vaker voor dan 30 jaar geleden.


Insuline gerelateerde PCOS

Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat een hoogcalorisch dieet gedurende 28 dagen een verhoogde LH-afgifte geeft. Toenemende LH-pulsaties staan in verband met toenemende insulineresistentie. Dat verklaart mogelijk waarom vrouwen met PCOS een groter risico lopen op ontwikkeling van diabetes type 2 en obesitas.

Oestrogeendominantie verklaart uitblijven van ovulatie bij vrouwen met PCOS. Een onevenredige daling van oestrogeen ten opzichte van progesteron geeft klachten zoals tussentijdse bloedingen, stemmingsschommelingen, opgezwollen borsten, slaapstoornissen en vorming van cysten in ovarium (PCOS) en/ of baarmoeder (endometriose).

Een belangrijke oplossing voor insulineresistentie is dat u uzelf anders gaat voeden. Laat de toegevoegde suikers uit uw voeding weg. Helaas is aan bijna alle voedingsmiddelen die door de voedingsmiddelenindustrie zijn bereid suiker toegevoegd. Het heet niet altijd “suiker” op de verpakking. Het wordt o.a. ook wel glucosestroop, glucose/ fructosestroop, natuurlijke vruchtensuiker, maisstroop, gemodificeerd maiszetmeel en HFCS genoemd. Er zijn vele benamingen voor allerlei vormen van suikers.

De verhouding tussen koolhydraten (suikers), eiwit en vet moet anders. De meeste mensen halen meer dan 50% van hun dagelijkse calorieën uit koolhydraten, ook degenen die zich keurig aan de schijf-van-vijf adviezen houden. Daarentegen is meer eiwit nodig (uit vis, eieren, noten, vlees, schaaldieren en peulvruchten) en hoeft u op vet niet te bezuinigen. Eet wel de goede vetten, bij voorkeur olijfolie, koolzaadolie en kokosolie. Als u uw voeding aanpast, zal u zich de eerste week misschien niet zo lekker voelen, gewend als u bent aan de suikerkicks die u u zelf een paar keer per dag hebt gegeven. Maar na enkele dagen tot een week zal u vooruitgang merken.


Zeer veel groenten eten

Zeer goed werkzaam bij PCOS is het eten van veel groenten. Liefst meer dan 200 gram per dag, de dubbele hoeveelheid is zelfs optimaal. Dit kan u voor elkaar krijgen door bijvoorbeeld twee of drie keer per dag groenten te eten en liefst meer dan één kleur per keer. Groenten zijn vezelrijk en in tegenstelling tot het eten van (volkoren) brood, vertragen deze vezels de opname van suiker in uw darmen naar het bloed. Hierdoor zal er minder insuline nodig zijn en vermijd u de klophonger. Bij deze voedingsaanpassing is het uitdrukkelijk niet de bedoeling dat u hongerlijdt. Afvallen gaat echter meestal vrij gemakkelijk. Als u overgewicht hebt bij PCOS en u bent wat kilo’s kwijtgeraakt (5% tot 10% van uw lichaamsgewicht) dan komen de eisprongen terug.


Beweging

Als u moet afvallen is voldoende beweging erg belangrijk. Heel effectief blijkt bewegen voor uw eerste maaltijd (ofwel nuchter bewegen). Een half uur per dag vóór uw ontbijt bewegen zorgt ervoor dat uw stofwisseling nog uren later verhoogd blijft. Daarbij is elk soort lichaamsbeweging goed. Lopen, rennen, roeien, fietsen, zwemmen enz. Het meest effectief blijken sporten waarbij u uw bovenlijf en vooral uw armen oefent. Dus roeien en zwemmen zijn beter dan rennen of lopen. Krachtsport, bijvoorbeeld oefeningen met een “Kettlebell” of “planken” en “opdrukken” werkt zeer goed.


Wat kan u nog meer zelf doen?

Goed werkzaam bij PCOS is ook voldoende vitamine D3. Er is behoorlijk wat wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effectiviteit hiervan. Het verhogen van de spiegel van vitamine D3 in het bloed blijkt zinvol. Als je in de zomer niet dagelijks minstens een half uur in de zon komt, met ontblote huid en tussen 11 en 3 uur, is de kans groot dat uw vitamine D3-spiegel niet hoog genoeg is. Zeker niet tussen oktober en april. U kunt vitamine D3 als supplement nemen. Neem dan tussen de 25 en 50 microgram per dag (1000 tot 2000 IE), zomer én winter.

Er is ook onderzoek gedaan naar inositol. Dit voedingssupplement wordt ook wel vitamine B8 genoemd. Het bleek werkzaam bij vrouwen met PCOS en een kinderwens. Zij kregen vaker een eisprong dan de vrouwen die een nepmiddel (placebo) namen. Dit geldt ook voor het middel choline. Choline en inositol worden vaak tezamen in een supplement verkocht.

Heeft u vooral last van een overmaat aan mannelijk hormoon, probeer dan eens lijnzaad. Gebruik dagelijks twee eetlepels. Koop het ongebroken (dus heel lijnzaad) en maal het zelf met een elektrisch koffiemolentje, dat werkt het best. Onder invloed van lijnzaad maakt uw lichaam een eiwit aan dat een overschot aan mannelijke hormonen in uw bloed bindt. Een gebonden hormoon heeft geen werking.

Er zijn ook bepaalde kruiden die een gunstige werking kunnen hebben op PCOS. Deze kruiden bevorderen de afbraak van (overtollige) hormonen in de lever. Denk hierbij aan broccolikiemextract, curcuma longa (geelwortel), mariadistel (niet gebruiken bij zwangerschapswens). Broccoli bevat een hoge concentratie van het middel DIM (di-indolylmethaan). DIM bevordert het metabolisme van hormonen.


Behandeling van PCOS in de reguliere geneeskunde

Bij vrouwen zonder zwangerschapswens is het nodig om ervoor te zorgen dat het baarmoederslijmvlies niet te dik aangroeit. Dit om hevige menstruaties te voorkomen. Aan deze vrouwen wordt geadviseerd om de pil te nemen of om een Mirena-spiraaltje te laten plaatsen. Vrouwen met zwangerschapswens wordt meestal geadviseerd om af te vallen. Een caloriearm dieet met weinig vet blijkt daarbij minder effectief dan voeding met een normale hoeveelheid calorieën, die eiwitrijk en koolhydraatarm is.

Een gynaecoloog of fertiliteitsarts kan een behandeling met clomifeen voorstellen. Clomifeen is een soort antihormoon in tabletvorm dat maar enkele dagen per maand genomen hoeft te worden. 80% van de vrouwen die clomifeen krijgen zal een eisprong krijgen. De helft van hen wordt zwanger. Als clomifeen niet werkt wordt overgegaan op een behandeling met hormonen die geïnjecteerd moeten worden. Daarbij duurt het vaak langer voordat er een eisprong optreedt en de kans op meer eisprongen tegelijkertijd is groter. Er is dan meer kans op een tweeling- en meerlingenzwangerschap. Er is dan ook een kleine kans op een ernstige complicatie; het “overstimulatiesyndroom”. Soms wordt er ook een geneesmiddel voorgeschreven dat insulineresistentie tegengaat, het antidiabetesmiddel ‘Metformine’. Een nadeel van een vruchtbaarheidsbehandeling door een gynaecoloog of fertiliteitsarts is dat u de regie over uw lichaam kwijtraakt. U moet vaak een echo-onderzoek ondergaan en u moet vrijen op commando.

Als een hormoonbehandeling niet goed werkt kan er een kijkoperatie – laparoscopie – gedaan worden, waarbij blaasjes aan het oppervlak van uw eierstokken worden doorgeprikt. Deze therapie heet ‘LEO’. Hierdoor kan er een verschuiving in het hormoonevenwicht optreden waardoor een eisprong weer mogelijk wordt.


Gevolgen van PCOS op langere termijn

Ook als u geen zwangerschapswens hebt maar wel de verschijnselen van insulineresistentie en PCOS, dan is het bestrijden ervan met voedingsaanpassing (en supplementen) zeer wenselijk. Vrouwen met PCOS hebben een veel hogere kans op suikerziekte (diabetes 2), op zwangerschapssuikerziekte, op hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en op hormoongevoelige kanker zoals baarmoederhalskanker.


Hormoon verstorende stoffen

Dagelijks komt het lichaam in contact met veel verschillende chemische stoffen. Sommigen worden toegevoegd aan eten en cosmetica in de vorm van kunstmatige geur-, kleur- en smaakstoffen en conserveermiddelen en hormoon verstorende stoffen (Xeno-oestrogenen). Anderen komen onbedoeld in voedsel terecht, zoals resten bestrijdingsmiddelen en vervuilende stoffen uit de industrie, zoals Pcb’s, dioxines en zware metalen.

Xeno-oestrogenen, aanwezig in onder andere cosmetica, plastic drinkflessen en anticonceptiepil, maar ook een verstoorde oestrogeenafbraak in de lever spelen een belangrijke rol in de oestrogeen/ progesteronbalans.


Verhoogde afgifte van DHEA en androsteendion in de bijnieren

Er zijn ook vrouwen die geen insulineresistentie en geen cystevorming hebben, maar toch de typische PCOS-symptomen vertonen. Een chronische stresssituatie kan daaraan ten grondslag liggen. Een verhoogde afgifte van DHEA en androsteendion in de bijnieren, geeft een verhoogde aanmaak van testosteron in de perifere weefsels. Onder invloed van het enzym 5-alfa-reductase wordt dihydrotestosteron gevormd. Dit kan haaruitval (alopecia, acné (gezicht, rug) en sterke overbeharing op de ledematen geven.

PCOS verhelpen, vergt de nodige ervaring en orthomoleculaire kennis. De aanpak is ook afhankelijk van de biochemische individualiteit van de vrouw. Bij insulineresistentie kan myo-inositol (2000-4000 mg poeder per dag) mogelijk een oplossing zijn. In combinatie met diverse vitamine B-soorten waaronder foliumzuur, vitamine B 6, vitamine B 12, ziet men gedurende minimaal drie maanden gebruik een aanzienlijke verbetering van glucosetolerantie en vermindering van insulineafgifte. De natuurlijke bronnen van myo-inositol zijn: tarwekiemen, citrusvruchten, noten, asperges. 

Inname van extra omega-3 vetzuren kan mogelijk helpen de hogere concentratie van mannelijke geslachtshormonen bij vrouwen met PCOS te verlagen.


PCOS en mineralen

Myo-inositol is gunstig voor vrouwen met PCOS die zwanger (een natuurlijke zwangerschap of via IVF) willen worden, omdat Myo-inositol zowel het aantal oöcyten, als de kwaliteit verhoogt. Inositol (bronnen: lecithine, noten) wordt vaak onder de B-vitamines geschaard, maar is eigenlijk geen essentiële voedingsstof aangezien het in het lichaam gesynthetiseerd kan worden. In de natuur komt inositol meestal voor in de vorm van myo-inositol (cis-1,2,3,5-trans-4,6-hexahydrocyclohexaan). Inositol is onder meer van belang voor de vetzuurstofwisseling, galvorming, hersenfunctie en insulinewerking.

Hebben vrouwen met PCOS te kampen met acné en overbeharing dan kunnen vitamine D3 (bij een te lage bloedspiegel), zink, en magnesium ingezet worden voor de modulatie van het enzym 5-alfa-reductase. Overtollig dihydrotestosteron kan afgebroken worden met behulp van mineralen zoals chroom, magnesium, jodium en lycopeen.

Voor de hormoon ontgifting in de lever zijn diindolylmethaan (DIM) uit broccoli en s-adenosylmethione (SAMe) voor het wateroplosbaar maken en methyleren van schadelijke oestrogeenmetabolieten goed toepasbaar. Daardoor kan de verhouding oestrogeen/progesteron hersteld worden.


Zwarte monnikspeper

Klinische studies tonen aan dat dit kruid zwarte monnikspeper (Agnus-castus) via binding met dopaminereceptoren zorgt voor minder prolactine-aanmaak. Dit heeft een gunstig effect op eventuele pijnlijke borstzwelling. Daarnaast heeft de Vitex agnus opiaatachtige stoffen, die voor meer rust en ook een betere slaapkwaliteit kunnen zorgen.

Vitex agnus bevordert de progesteronproductie. Dit kruid werkt niet bij elke vrouw. Vitex agnus stimuleert de hypofyse om meer luteïniserend hormoon (LH) aan te maken. Bij insuline gerelateerde PCOS hebben vrouwen reeds een te hoog LH, waardoor het gebruik van Vitex agnus voor verergering van klachten kan zorgen.


Literatuur:

  • Beta endorphin in serum and follicular fluid of PCOS- and non-PCOS women
  • Fatma Al-zaroug Elslimani,, Mona Elhasi en Maraia Farag Elmhdwi. The Relation between Hypothyroidism and Polycystic Ovary Syndrome. Pharm. Appl. Chem., 2, No. 3, 197-200 (2016). Received: 5 Jan. 2016, Revised: 12 Jun. 2016.
  • Magali van Leckwyck Weilin Kong Kathryn J. Burton Francesca Amati Nathalie Vionnet François P. Pralong. Decreasing Insulin Sensitivity in Women Induces Alterations in LH Pulsatility. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, Volume 101, Issue 8, 1 August 2016, Pages 3240–3249,
  • Vittorio Unfer, Fabio Facchinetti, Beatrice Orrù, Barbara Giordani, and John Nestler. Myo-inositol effects in women with PCOS: a meta-analysis of randomized controlled trials. Endocr Connect. 2017 Nov; 6(8): 647–658.
  • Lentjes, EGWM. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2006; 31: 28-33.
  • Costantino D, Minozzi G et al. Metabolic and hormonal effects of myo-inositol in women with polycystic ovary syndrome: a double-blind trial. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2009 Mar-Apr;13(2):105-10.
  • Rizzo P, Raffone E, Benedetto V. Effect of the treatment with myo-inositol plus folic acid plus melatonin in comparison with a treatment with myo-inositol plus folic acid on oocyte quality and pregnancy outcome in IVF cycles. A prospective, clinical trial. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2010 Jun;14(6):555-61.
  • Mark P. Thomas, B. Potter, V. The structural biology of oestrogen metabolism. The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology – Volume 137, September 2013, Pages 27-49.
  • Susan Arentz, Jason Anthony Abbott, Caroline Anne Smith, and Alan Bensoussan. Herbal medicine for the management of polycystic ovary syndrome (PCOS) and associated oligo/amenorrhoea and hyperandrogenism; a review of the laboratory evidence for effects with corroborative clinical findings. BMC Complement Altern Med. 2014; 14: 511.
  • https://www.orthokennis.nl/nutrienten/inositol
  • Saleem , Rizvi. New Therapeutic Approaches in Obesity and Metabolic Syndrome Associated with Polycystic Ovary Syndrome. Cureus. 2017 Nov 13;9(11):e1844. doi: 10.7759/cureus.1844.
  • Ratnakumari, Manavalan, Sathyanath, Ayda, Reka. Study to Evaluate the Changes in Polycystic Ovarian Morphology after Naturopathic and Yogic Interventions. Int J Yoga. 2018 May-Aug;11(2):139-147. doi: 10.4103/ijoy.IJOY_62_16.
  • Monastra G et al. Combining treatment with myo-inositol and D-chiro-inositol (40:1) is effective in restoring ovary function and metabolic balance in PCOS patients. Gynecol Endocrinol. 2017;33(1):1-9.
  • Unfer V et al. Effects of inositol(s) in women with PCOS: a systematic review of randomized controlled trials. Int J Endocrinol. 2016;2016:1849162.
  • Unfer V et al. Effect of a supplementation with myo-inositol plus melatonin on oocyte quality in women who failed to conceive in previous in vitro fertilization cycles for poor oocyte quality: a prospective, longitudinal, cohort study. Gynecol Endocrinol. 2011;27(11):857-61.
  • Lai , Flower, Prescott, Wing, Moore, Lewith. Standardised versus individualised multiherb Chinese herbal medicine for oligomenorrhoea and amenorrhoea in polycystic ovary syndrome: a randomised feasibility and pilot study in the UK. BMJ Open. 2017 Feb 3;7(2):e011709. doi: 10.1136/bmjopen-2016-011709.
  • The Central Effect of beta-Endorphin and Naloxone on The Biosynthesis of GnRH and GnRH Receptor (GnRHR) in The Hypothalamic-Pituitary Unit of Follicular-Phase Ewes