Hooggevoeligheid

HooggevoeligheidHooggevoeligheidHoogsensitief persoon of hsp is een term uit de psychologie die in 1996 werd geïntroduceerd door de Amerikaanse psychologe dr. Elaine N. Aron en staat voor (Engels): highly sensitive person, oftewel ‘zeer gevoelig persoon’. In het Nederlands wordt highly sensitive person vertaald als hoogsensitief persoon, sterk sensitief persoon of hooggevoelig persoon.

HSP volgens Aron

Analyse

Hooggevoeligheid staat centraal in de onderzoeken van Aron. Onder meer zich baserend op de onderzoeken van de psychiater Carl Jung[2][3] en psycholoog dr. Jerome Kagan,[4] komt zij tot de conclusie dat hoogsensitiviteit sterk aangeboren en genetisch bepaald is. Echter, anders dan bijvoorbeeld Kagan[5] en de reguliere therapeutische psychologie kenmerkt zij het bijbehorende gedrag niet als geremd, verlegen of bedeesd en afwijkend, maar als het natuurlijk gevolg van de aangeboren hooggevoeligheid die positief te waarderen is.

Aron concludeert dat uit meerdere onderzoeken blijkt dat bepaalde mensen sterker geprikkeld worden dan gemiddeld.[2] In interne zin zijn hsp’ers gevoeliger voor emoties, pijn, genot en andere lichamelijke en geestelijke ervaringen. In externe zin zijn hsp’ers niet alleen gevoeliger voor geluiden en geuren en voor visuele en tactiele stimulatie, maar blijken zij ook meer indrukken op te nemen, waardoor zij zich eerder en meer bewust zijn van details en het aantal mogelijke scenario’s die een omgeving in zich bergt. hsp’ers zijn daardoor meer alert op mogelijke gevaren en zijn eerder geneigd tot het overdenken en inschatten van situaties wat volgens Aron door collega’s vaak ten onrechte als verlegenheid en geremdheid wordt beschouwd.

Ook zijn hsp’ers geneigd tot minder sociale omgang en assertiviteit, volgens Aron wederom niet omdat ze verlegen of weinig sociaal zijn, maar als gevolg van noodzakelijke aanpassing aan hun aangeboren eigenschap die hen noopt voorzichtiger met zichzelf en hun omgeving om te gaan. Tevens zijn hsp’ers vanwege hun aangeboren opmerkingsvermogen meer geneigd tot empathie en blijken zij in met name een rustige omgeving in staat te zijn informatie beter dan gemiddeld in zich op te nemen en tot in alle details en nuances uit te werken.

Voor Aron vormen deze onderzoeksresultaten aanleiding voor een andere, positievere benadering en waardering van hooggevoeligheid.[6]

Kenmerken van hsp’ers volgens Aron

• Zijn zich bewust van subtiele signalen in de omgeving.
• Worden beïnvloed door de stemmingen van anderen.
• Zijn nogal gevoelig voor pijn.
• Tijdens drukke dagen hebben zij meer behoefte om zich terug te trekken in bed, een donkere kamer of een plek waar men ongestoord alleen kan zijn.
• Zijn bijzonder gevoelig voor de effecten van cafeïne.
• Raken gemakkelijk overvoerd door zaken als fel licht, sterke geuren, grove weefsels of harde sirenes.
• Hebben een rijke en complexe innerlijke belevingswereld.
• Voelen zich niet op hun gemak bij harde geluiden.
• Kunnen diep geroerd raken door kunst of muziek.
• Zijn consciëntieus.
• Schrikken snel.
• Voelen zich opgejaagd als ze in korte tijd veel moeten doen.
• Als hoogsensitieven zich in een omgeving niet prettig voelen, weten zij meestal wat er moet gebeuren om dat te veranderen (door bijvoorbeeld het licht te dimmen of het meubilair te verplaatsen).
• Raken geïrriteerd als mensen hen te veel tegelijkertijd willen laten doen.
• Doen erg hun best om te voorkomen dat er fouten worden gemaakt of dat ze iets vergeten.
• Kijken bij voorkeur niet naar gewelddadige films of tv-programma’s.
• Voelen zich ongemakkelijk als er veel om hen heen gebeurt.
• Erge honger heeft een sterke invloed op hun concentratievermogen of humeur.
• Veranderingen in het leven brengen hen van hun stuk.
• Hebben gevoel voor delicate geuren, smaken, geluiden en kunstwerken, en genieten er van.
• Geven hoge prioriteit aan het vermijden van situaties die hen van streek maken of overbelasten.
• Als zij moeten wedijveren of op hun vingers worden gekeken, worden zij zo gespannen dat hun prestaties veel minder zijn dan gewoonlijk.
• Als kind worden/werden zij door hun ouders of leerkrachten gevoelig of verlegen gevonden.